Didáctica gonzalo

Hoxe vou falar das dúas sesión impartidas por Gonzalo Constenla no comezo do ano. A primeira actividade que realizamos na clase foi un diagrama de Venn no que reunimos as características dunha lingua materna, as dunha  lingua estranxeira, e no apartado común as características compartidas por os dous tipos de lingua:

Lingua MATERNA. É mellor utilizar o termo “lingua inicial”. Hai que pensar nun amplo abanico de posibilidades, xa que os teus pais poden ser de países diferentes, e incluso vivir en países cunha terceira lingua en xogo. Non creo que sexa tan raro atopar un nucleo familiar no que a nai teña una lingua materna/inicial distinta da do pai, e se a parella marcha a vivir a un país no que a lingua falada non coincide, pois o bebé que teñan podería estar nun nucleo familiar no que sería susceptible de aprender ata tres linguas iniciais. Unha vez feitas as aclaracións pertinentes no referente ó termo "lingua materna", a continuación temos as principais características destas linguas:

Nos primeiros anos apréndese inconscientemente

Primeira lingua aprendida

Non hai intencións concretas para o seu emprego

Apréndese na casa

Relacionada coa identidade

As características que atopamos nas linguas ESTRANXEIRAS son as seguintes:

Pódese olvidar se non se practica (é dicir, que é necesario practicala).

Apréndese conscientemente

Apréndese na escola ou centros de actividades extraescolares

Apréndese a través da lingua materna, cópianse estruturas da lingua materna para a súa aprendizaxe e úsase como guía docente

Ámbito formal

Maior atención ó campo gramatical

Intención clara, definida

Por último, as características COMÚNS:

É unha materia específica nos centros

Interacción chave

Ligadas ás culturas

Ambas serven para comunicarse.

A segunda actividade que fixemos foi un placemat, algo totalmente novo para mín. Esta actividade consistía en colocarse en grupos formando un círculo pechado, cunha folla en medio, e cada un tiña que escribir a súa opinión individual sobre dúas cuestións dunha lista que está a continuación na súa parte correspondente da folla. No caso do meu grupo tiñamos que contestar as preguntas números dous e cinco. A cuestión interesante da actividade reside na súa segunda parte: unha vez respostadas as cuestións, todos os membros do grupo deben chegar a un acordo para cubrir o centro da folla cunha postura que aglutine todas as opinión dos membros do grupo.

Lista de preguntas para Placemat:

1. Na Unión Europea fálanse máis de 40 linguas distintas. Fálanse todas no parlamento?

2. Na Unión Europea fálanse máis de 40 linguas distintas. Usa todas a Comisión Europea?

3. Inditex ten 6913 tendas nos 5 continentes. Que lingua usa cos clientes? En que lingua se comunican as tendas coa central de Arteixo?

4. Citröen ten 13 fábricas en 7 países diferentes? En que linguas se comunican os responsábeis das fábricas entre sí?

5. Pedro é da Coruña e traballa no Zara de Marineda City. Aprendeu a falar en castelán. Que lingua falará cun cliente que lle fale en galego? E cun cliente que lle fale inglés?

6. Unha profesora castelanfalante de historia nun centro de ensino público, en que lingua dará as súas aulas?

7. Un grupo de erasmus de 5 países europeos diferentes saen de festa e teñen que decidir o local onde van ir tomar a primeira copa. Que lingua van usar?

8. Nunha feira de tecnoloxía dixital reúnense comerciais de 6 compañías de Francia, Bélxica, Costa de Marfil e España. En que lingua falarán entre si?

A cuestión que suscitou máis interese foi a número cinco, na que se plantexa que lingua usará un dependente dunha tenda de A Coruña, galegofalante, para atender a un cliente que lle fale en lingua galega, e a outro que lle fale en inglés. Nesta actividade houbo máis variedade de respostas, ademáis dunha duplicidade de puntos de vista que enriqueceron a actividade. A conclusión final foi que probablemente atenderá en galego ó cliente que lle fale en galego, mais soamente por estar nun traballo de cara ó público; a mesma razón para o caso do angloparlante, que case con toda seguridade recibiría trato en lingua inglesa, sempre dependendo do nivel de inglés que amose o dependente, dato que non se especifica na actividade orixinal.

O día quince de Xaneiro tivemos a segunda sesión con Gonzalo, na que vimos as diferenzas entre lingua habitual, lingua inicial, lingua de traballo e lingua vehicular. A lingua habitual é, obviamente, a empregada a cotío. No noso cas poden ser dúas, coma pode suceder coa maioría dos galegos. A lingua inicial é a primeira lingua que comprendemos e falamos. Se analizamos o caso dunha persoa galega, probablemente sexa galego, español ou as dúas linguas; evidentemente, en casos de inmigrantes falantes dunha lingua que non sexa galego ou español, a lingua inicial non ten por que ser a habitual. Despois están a lingua de traballo,  que é o principal medio de comunicación nunha multinacional, nun organismo internacional ou nun estado plurilingüe. Pode haber varias linguas de traballo que coexistan. Por último, temos a lingua vehicular, que coma o seu nome indica, é a que se usa entre falantes de linguas diferentes, empregada para finalidades concretas, coma o comercio. Tamén se chama lingua franca.

A continuación vimos as diferenzas entre un repertorio lingüístico, una comunidade de linguas e una comunidade lingüística. Sen ser moi compricado, para mín as diferenzas resultaron moito máis claras no caso das linguas que neste caso. Intentarei explicar cada termo  para que quede ben diferenciado dos otros: un repertorio lingüístico é o conxunto de elementos lingüísticos coñecidos por un falante ou por unha comunidade de falantes. En canto ás comunidades, a lingüística é a formada por todas as persoas que partillan o mesmo repertorio lingüístico de base. A comunidade de lingua, en cambio, é aquela comunidade de falantes que partillan o coñecemento e o uso dunha mesma lingua ou variedade lingüística. Coma non fun o único que non captou  á perfección a diferenza entre as dúas últimas definicións, pensó que foi moi axeitada a seguinte actividade que fixemos, nada menos que facer un repertorio lingüístico da clase. Nun primeiro punto de partida, Gonzalo dividiu a clase en grupos pequenos; eu estaba nun grupo con Aarón e Marcela. Despois de facer una revisión polo máis profundo da nosa realidade lingüística, chegamos á conclusión de que o noso repertorio lingüístico comprende as seguintes linguas:

Galego

Castelán

Inglés

Chinés

Francés

Lingua de signos

Portugués

Italiano

Catalán

Acto seguido fixemos un documento entre toda a clase no que compartimos todas as linguas usadas por cada compoñente da clase. A resulta superou todas as expectativas: nunha enquisa previa, Gonzalo preguntou que número de linguas esperabamos que sería o resultado final, e a resposta máis elevada foi quince, o mesmo número de alumnos e alumnas que había na clase (isto é, unha lingua por cada membro presente na aula). O resultado final da actividade está representado no seguinte cadro, que amosa o repertorio lingüístico do grupo dous:

Galego	Castelán	Inglés	Alemán	Francés	Galego oriental
Castelán de Galicia	Italiano	Catalán	LSE	LSF	SSI
Portugués	Japonés	Castelán de León	Noruego	Galego occidental	Galego neofalante
Castelán de Arxentina	Castelán de Madrid	Castelán de Málaga	Ruso	Chinés tradicional	Chinés simplificado
Transmontano	Gallego del morrazo	Lituano	Galego	Polaco	Galego central
Francés	Neerlandés	Portugués	Alemán	Inglés de Irlanda	Brasileiro
Romanesco	Francés canadiense	Inglés hispano	Francés belga	Francés suizo	Francés luxemburgués

A cor verde representa ás persoas activo falantes, mentres que a cor azul fai o propio coas activo fañantes. Como se pode observar sen necesidade de contar, o resultado da claramente máis de quince, que era o maior número dos estimados antes de facer a actividade. A conclusión final é, pois, que non existen monolingües. O grupo dous, que formamos todo o alumando presente na aula durante a sesión, é ambas, comunidade lingüística e de lingua, xa que cumple os requisitos exisidos por una e outra. Afastándome un intre do tema que nos ocupa, gustariame reflexar outra conclusión que obtiven desta actividade: ou somos moi modestos, ou prácticamente ninguén comprendeu o que nos estaba a preguntar Gonzalo antes de iniciar a actividade. Houbo outra reflexión interesante. Hai moitos acentos e dialectos diferentes nunha mesma lingua. No caso do inglés case incontables. E comna futuros mestres de inglés, habemos de ter en conta que no inglés marca a corrección o uso da lingua, polo que hai que estar moi seguros á hora de tachar algo nun exame, xa que pode ser a correcta forma dunha variedade da lingua inglesa que nós descoñecemos.

A seguinte actividade chegou despois dun repaso polas diferentes metodoloxías que se poden empregar na ensinanza de linguas estranxeiras, e nela tivemos que discutir en pequenos grupos que metodoloxía deberíamos empregar e cales outras poderiamos empregar. Logo duns minutos de debate, as gañadoras absolutas foron as metodoloxías CLIL e CALL, algo que non pode sorprender a ninguén, xa que encaixan en prácticamente todos os contextos. A continuación está o cadro da actividade descrita:

CONTEXTO APRENDIZAXE	QUE METODOLOXÍA SE DEBE USAR?	QUE METODOLOXÍA SE PODE USAR?
1. Escola Oficial de Idiomas.	Lingua Estranxeira	Fins Específicos CALL
2. Asociación de Mulleres Viúvas.	Lingua Estranxeira	CLIL Fins específicos CALL
3. Ciclo Superior de Axencia de Viaxes.	Fins Específicos	CLIL Lingua Estranxeira CALL
4. Materia de ciencias en 4ª da ESO dun centro plurilingüe.	CLIL	CALL
5. Nunha aula de 1º de primaria.	Aprendizaxe precoz	CLIL CALL
6. Nunha escola británica/francesa/alemana en Madrid dependente do Ministerio de Asuntos Exteriores dese país.	Lingua Inicial	CLIL CALL Segunda lingua Lingua estranxeira
7. Na UNED.	CALL	Lingua estranxeira Fins específicos
8. Nun país africano de lingua oficial inglesa/francesa.	Segunda lingua	CALL Lingua inicial
9.
10.
11.
12.

Un novo diagrama de Venn deu comezo para comparar a ensinanza dunha lingua estranxeira a un alumnado común, formado por nenos e nenas, e a un grupo de persoas adultas. Nesta actividade resulta obvio que o factor da idade adquire máis relevancia, xa que a idade que tes no momento de aprender unha lingua é moi importante para o teu futuro desenvolvemento e aprendizaxe da mesma, ademáis de que hai moi diferentes graos de maturidade nas persoas. A continuación están as características comúns e as diferenzas na aprendizaxe dunha lingua estranxeira por adultos e nenos:

 Nenos

Maior facilidade para novos fonemas

Obrigatoria

Motivación extrínseca

Dependencia

Absorción máis rápida de coñecementos

Espontaneidade, imaxinación

Adultos

Vergonza

Maior autonomía

Maior capacidade analítica

Motivación: a identificación cun país, a afinidade,... Hai que coñecelas para potencialas

Por último, as características comúns:

Curiosidade (lingüística maior nos adultos)

Receptivos/as á aprendizaxe por xogos

Emprego dunha lingua coñecida coma ponte para aprender outra, o que pode dar lugar a unha interlingua, unha lingua a medio camiño entre a lingua propia e a que se quere chegar a aprender.

Seguimos a clase cun debate sobre as diferenzas entre centros públicos e privados. A idea xeral con respecto ós centros privados  é que teñen máis recursos materiais, maior facilidade para empregar metodoloxías innovadoras, un número máis reducido de alumnado que ademáis poden seleccionar, decidindo quen entra no centro e quen non. En cambio, os centros públicos, a pesar de ter menos recursos económicos, teñen recursos humanos de mellor calidade, salvo no caso dos colexios privados de élite.No medio do debate quedaron os centros concertados, xa que son unha amálgama entre os públicos e os privados. 

A derradeira actividade foi unha análise sobre os métodos empregados por libros de diferentes editoriais. A actividade estivo moi ben pensada, xa que, tras dividirse a clase en grupos, comenzamos por dividir os libros en apartados da programación; unha vez rematado o proceso, nos xuntamos en grupos as persoas que nos encargaramos das mesmas partes da programación, e comparamos a metodoloxía empregada en cada un dos casos, para finalmente voltar ó grupo inicial para achegar os nosos resultados ós dos nosos compañeiros e compañeiras e obter unha conclusión final da actividade. A miña conclusión persoal é que o libro de texto empregado, aínda que ti o elixiras, únicamente ha de servir coma mera guía do guión que tes que seguir ó longo do curso, un guión que has de respetar en canto ós contidos principais, pero do que te podes desviar sempre que o vexas preciso. O libro de texto ten que ser sempre una fonte de axuda, tanto para o alumnado coma para o Mestre, e nunca has de pecharte ó seu índice e impartilo coma se fose a Biblia da ensinanza de linguas estranxeiras, entre outras cousas porque non o é, coma ningún libro é o ideal para dar unha materia, simplemente están os máis axeitados e os menos axeitados.